مقالات مرتبط
شیوع ویروس کرونا پیش از هرچیزی یک فاجعه بشری است و تاکنون میلیونها نفر را تحت تأثیر خویش قرار داده است. «مککنزی» شناختهشدهترین شرکت مشاوره مدیریتی جهان، در تازهترین گزارش خود به بررسی پیامدهای کیفی و کمّی شیوع ویروس کرونا در سناریوهای مختلف و بر رشد اقتصادی جهان پرداخته است. این شرکت معتقد است شیوع گستردهتر کرونا میتواند افت 3/0 تا 7/0 درصدی تولید ناخالص داخلی جهان در سال 2020 را موجب شود. این گزارش خطاب به کسبوکارها، شرکتها و نهادها هفت توصیه را مطرح میکند تا تجارتها در تمامی زمینهها با حداقل زیان مواجه شوند.
کووید 19 یک چالش جهانی بشردوستانه است. هزاران متخصص بهداشت بهصورت قهرمانانه با ویروس میجنگند و جهان خود را در معرض خطر قرار میدهند. دولتها و صنعت با یکدیگر در تلاشاند تا به حل این چالش پرداخته و از قربانیان و خانوادههای آنها و همچنین جامعه حمایت کنند. هدف نهایی آنها یافتن درمان قطعی این بیماری و کشف واکسن است. شرکتهای مختلف در سراسر جهان برای مقابله با این ویروس باید عکسالعملهای لازم را سریعاً نشان دهند. این سند به منظور کمک به مدیران ارشد برای درک وضعیت ویروس کووید 19 و تأثیر آن بر کسبوکار، اقدامات لازم جهت حمایت از کارکنان، مشتریان، زنجیره تأمین و نتایج مالی تدوین شده است.
تأثیرات اقتصادی
چین و کشورهای آسیای شرقی شروع به جبران عوامل اقتصادی میکنند، اما اختلالات در زنجیره ارزش همچنان وجود دارد. قرنطینههای وسیع در امریکا و اروپا، محدودیتهای مسافرتی و افزایش فاصله اجتماعی منجر به کاهش هزینههای مصرفکننده و سرمایهگذاری تجاری در سال 2020 میشود.
چین و کشورهای آسیای شرقی با کاهش چشمگیر در روند بهبود اقتصادی در سال 2020 روبهرو میشوند و حتی این روند به سه ماهه اول سال 2021 نیز تسری پیدا میکند. امریکا و اروپا به دنبال کاهش تقاضا در مصرفکننده و هزینههای تجاری، رکود عمیق در سال 2020 را تجربه میکنند.
- افزایش نرخ بیکاری در پی کمکاری فصلی
- ورشکستگیهای شرکتها و افزایش فشار بر سیستمهای بانکی و مالی
- کاهش GDP بهدنبال رکود در سهماهه سوم و بهبود شرایط از سهماهه چهارم
در سال 2020 رشد ناخالص داخلی جهانی بهدلیل رکود اقتصادی در امریکا و اروپا و کندتر شدن رشد اقتصادی در چین و سایر کشورها بهشدت کاهش مییابد.
چین و کشورهای آسیای شرقی روند نزولی دوگانه را تجربه میکنند؛ زیرا بهبود اقتصادی که در سال 2020 متوقف شده است به سهماهه اول 2011 تسری خواهد یافت.
امریکا و اروپا کاهش تقاضا در مصرفکننده را تجربه میکنند که منجر به افزایش هزینههای تجاری، رکود عمیق در 2020 میشود.
- کمکاری فصلی و ورشکستگی، بسیاری از بخشها را در 2020 تحت تأثیر قرار خواهد داد.
- سیستم مالی بهصورت قابل توجهی متضرر شده اما به دلیل سرمایهگذاریهای جدید و اتخاذ رویکردهای نظارتی از ایجاد بحران کامل در سیستم بانکی جلوگیری میشود.
- سیاستهای مالی و پولی برای مقابله با این بحران کافی نیست. تأثیر این بیماری بر اقتصاد جهانی چشمگیر است؛ زیرا با انقباض قابل توجه در تولید ناخالص داخلی در اکثر اقتصادهای بزرگ 2020 همراه است. روند بهبود از سهماهه دوم 2021 با شیب کند آغاز خواهد شد.
سناریوهای اپیدمیولوژیک
بهبودی همراه با تأخیر:
چین و کشورهای آسیای شرقی به بهبودی مبتلایان ادامه میدهند و ویروس را تا اواخر سهماهه اول یا اوایل سهماهه دوم 2020 کنترل میکنند. موارد ابتلا در اروپا و امریکا در اوایل آوریل رشد چشمگیری خواهد داشت.
ویروس کرونا تا اواسط سهماهه دوم 2020 در خاورمیانه، اروپا و امریکا گسترش مییابد و در نهایت با افزایش آگاهی و رعایت بهداشت عمومی روند رو به کاهش را طی خواهد نمود.
تأثیر بلندمدت:
چین و کشورهای آسیای شرقی هنگام تلاش برای شروع مجدد فعالیتهای اقتصادی با سرایت دوباره ویروس مواجه میشوند.
موارد ابتلا در اروپا و امریکا در اوایل آوریل رشد چشمگیری خواهد داشت؛ زیرا تا اوایل آوریل تعداد کیتهای تشخیص افزایش یافته و شمار بیشتری از مبتلایان شناسایی خواهند شد که منجر به افزایش فاصله اجتماعی میشود. تعداد مبتلایان در اواخر آوریل به بالاترین سطح خود خواهد رسید و در ماه ژوئن به دلیل رعایت بهداشت عمومی و فصلی بودن ویروس کاهش خواهد یافت.
با وجود به اینکه میزان آگاهی و رعایت بهداشت عمومی جهانی افزایش مییابد اما در پاییز 2020 شاهد زنده شدن دوباره ویروس خواهیم بود. ایران همچنان در مرکز خاورمیانه کانون اصلی رشد خواهد بود. آسیای جنوب شرقی و جنوبی، افریقا و امریکای لاتین به دلیل آبوهوای گرم و جمعیت جوان تأثیرات بد این بیماری را به حداقل میرسانند. چین و کشورهای آسیای شرقی به بهبودی مبتلایان ادامه میدهند و ویروس را تا اواخر سهماهه اول یا اوایل سهماهه دوم 2020 کنترل میکنند.
اقدامات بهداشتی امریکا و اروپا تا ابتدای ماه ژوئن میتواند به مهار اولیه ویروس بپردازند.
پیشبینیهای دقیق در خصوص جهش یافتن این ویروس در پاییز 2020 وجود ندارد؛ اما در بدترین حالت در سهماهه دوم مبتلایان سراسر جهان را فرا خواهند گرفت.
محدودیتهای سفر و قرنطینه در امریکا، اروپا، چین و آسیای شرقی بهمنظور کاهش هرچه بیشتر این موج است.
چین و کشورهای آسیای شرقی هنگام تلاش برای شروع مجدد فعالیتهای اقتصادی با سرایت دوباره ویروس مواجه میشوند.
وضعیت کنونی
کووید 19 در کشورهایی که شاهد رشد سریع این ویروس بودهاند به یک چالش و مسئله اساسی تبدیل شده است (برای مثال، چین و کرهجنوبی)
با این حال، افراد مبتلا در خارج از قاره آسیا بهویژه در اروپا و خاورمیانه بهطور شگفتانگیزی در حال رشد است. با توجه به محدود بودن تعداد مبتلایان در امریکا، امکان شناسایی بیماران جدید بعد از دسترسی به کیتهای تشخیص بیشتر خواهد شد.
کسبوکارها در این مدت بر چه مواردی متمرکز باشند؟
1. حفاظت از کارکنان
بحران کرونا برای بسیاری از افراد از نظر احساسی چالشبرانگیز بوده و زندگی روزمره را به شکل بیسابقهای تغییر داده است. برای کسبوکارها و شرکتها، تجارت و کسب درآمد دیگر جزو گزینههای پیش رو نیست. رهبران کسبوکارها میتوانند بر پایه دستورالعملهای محتاطانه، برنامهای را تنظیم و اجرا کنند و به نحوی از کارکنان مجموعه حمایت کرده و زمینههایی را برای تغییر سیاست شروع کنند.
2. تشکیل تیم مقابله با کووید 19
شرکتها باید افرادی را از هر زمینه و تخصص لازمی در این تیم بگمارند. بهعلاوه در بسیاری از موارد، اعضای تیم باید از نقشهای روزمره خود چشمپوشی کنند و اغلب زمان خود را برای مقابله با ویروس کرونا اختصاص دهند. اصول کاری مشترکی برای اغلب شرکتها وجود دارند که میتوان به لزوم حفظ سلامت و اموال کارکنان، تست استرس مالی و ایجاد برنامه اضطراری برای مواقع ضروری، نظارت بر زنجیره تأمین و پاسخ سریع به بحران، پاسخ مناسب به شوکهای بازار و افت تقاضا و در نهایت هماهنگی و ارتباط با دیگر حوزههای اجرایی اشاره کرد.
کسبوکارها و شرکتها باید تیمی متشکل از اعضای خود از هر واحد و با هر تخصصی برای کمک منصوب کنند. اعضای تیم لازم است برای ایفای نقشهای محولشده به آنها، از کارهای روزانه خود فاصله بگیرند و بیشتر وقت خود را به تیم اختصاص دهند. در این مسیر چند راهکار برای بیشتر شرکتها معمول است:
- سلامت، رفاه و توانایی کارکنان در انجام وظایف خود
- تست استرس مالی و تدوین برنامه برای مواقع اضطراری
- نظارت بر نجیره تأمین، واکنش سریع و انعطافپذیری طولانیمدت
- پاسخهای بازاریابی و فروش به شوکهایی مانند افت تقاضا
- هماهنگی و ارتباط با حوزههای اجرایی مربوطه
3. حفظ نقدینگی لازم برای عبور از بحران
کسبوکارها نیاز دارند سناریوهایی را پیشبینی و در راستای سیاستهای شرکت تهیه و تدوین کنند. برای متغیرهای حیاتی که بر درآمد و هزینهها تأثیرگذار هستند، میتوان حسابهای مالی نظیر چرخش نقدینگی را برای هر سناریو در نظر گرفت و محرکهایی را که تا حد زیادی بر نقدینگی مؤثر هستند (مثل کاهش هزینهها) شناسایی و اجرا کنند.
4. تثبیت زنجیره تأمین
شرکتها باید مقیاس و بازه زمانی که ممکن است زنجیره تأمین کالای آنها را در معرض اختلال قرار دهد تشخیص بدهند. اغلب شرکتها سریعاً بر تثبیت فوری زنجیره کالا متمرکز میشوند. آنها همچنین باید رزرو خطوط انتقال کالا و آمادگی آنها و همچنین آماده ساختن زنجیرههای تأمین خود را در نظر بگیرند. به علاوه در زمانی که اختلال در زنجیره تأمین ایجاد میشود، شرکتها باید از این منابع در راستای تولیدات مهمتر خود استفاده کنند.
5. حفظ ارتباط با مشتریان
شرکتهایی که عرضه را بهتر رصد میکنند اغلب موفق میشوند؛ چرا که آنها در بخش اصلی مشتریان خود سرمایهگذاری و رفتار آنها را پیشبینی میکنند. برای نمونه در چین درحالیکه تقاضای مصرفکنندگان پایین است، اما از بین نرفته و مردم بهطور وسیعی به سوی خرید آنلاین برای تأمین تمامی کالاها و خدمات حرکت کردهاند. این روند همچنین شامل اطمینان از کیفیت محصولاتی که بهصورت آنلاین فروخته میشوند نیز میشود.
6. تمرین برنامه
بسیاری از تیمهای حرفهای زمان خود را صرف فهم درست نیازهای لازم برای برنامهریزی عرضه در شرایط اضطراری نمیکنند؛ مگر زمانی که گرفتار آن شده باشند. این نقطه همان جایی استکه میزگردها و کارگاهها میتوانند نقش گرانبهایی داشته باشند. شرکتها میتوانند از مدلسازیهایی برای نشان دادن پروتکل فعالسازی در فازهای مختلف بهره بگیرند. باید اطمینان حاصل شود که نقش هر تیم مشخص و مجزا از دیگران است.
7. هدفگذاری
کسبوکارها به همان اندازه قوی هستند که جوامع آنها قدرتمند باشند. شرکتها باید تلاش کنند تا درک نمایند که چگونه از تلاشهای «پاسخ اضراری» حمایت کنند. برای نمونه با فراهم ساختن پول، تجهیزات یا تخصص برای شرکتهایی که آمادهاند تا با تغییر نوع فعالیت خود به تولید ماسک و لباس مخصوص درمان بیماری روی آورند.
سیاستها و مدیریت
سازمانها باید برای هر کدام از سناریوهای ذیل سیاستهایی را تدوین کرده و آن را توسعه دهند. همچنین ضروریست سازمانها با رهبران به منظور سازگاری بیشتر همکاری کنند.
چندین اقدام اساسی در زنجیره ارزش در پاسخ به کووید 19 وجود دارد
1. تخمین زدن تقاضای مشتری نهایی
از کانالهای ارتباطی مستقیم با مشتریان استفاده کنید
برای تخمین زدن رفتار مشتریان از بینش بازار و بانک اطلاعاتی خارجی استفاده کنید
2. بهینه کردن ظرفیت تولید و توزیع
تأثیر نیروی کار بر ظرفیت عملیات و منابع موجود را ارزیابی کنید
ایمنی کارکنان را تضمین کرده و به وضوح با آنها ارتباط برقرار کنید
برنامهریزی برای سناریوهای مختلف را انجام داده و تأثیر اقدامات لازم را براساس ظرفیت موجود ارزیابی کنید.
3. ایجاد شفافیت در زنجیره تأمین چندلایه
اجزای تشکیلدهنده مهم را مشخص کرده و منشأ تأمین را تعیین کنید
ریسک انقطاع (وقفه) را ارزیابی کرده و ریسک احتمالی Tier2+ ارزیابی کنید
اگر تأمینکننده در مناطق آسیبدیده قرار دارد، منابع جایگزین را در نظر بگیرید
4. استفاده از ظرفیت لجستیک موجود
مجودی را در طول زنجیره ارزش تخمین بزنید (برای مثال قطعات یدکی مورد نیاز، یا سهام تولید مجدد)
از سهام پس از فروش به عنوان پلی برای ادامه کار استفاده کنید
اقدامات اساسی زنجیره اساسی در دو تا چهار ماه آینده
ایجاد روابط همکاری با شرکای تجاری
با آژانسهای عمومی به منظور کشف فرصتهای پشتیبانی فعالیت کنید
با سرمایهگذاران و دیگر سهامداران به منظور افزایش یا بهبود شفافیت و درخواست کمک، مشارکت کنید
طراحی زنجیره تأمین انعطافپذیر برای آینده
تابع ریسک زنجیره ارزش را ایجاد کنید
فرایندها و ابزارها را به منظور یکپارچه کردن تقاضا، عرضه و برنامه ظرفیت، به صورت دیجیتال کنید
شبکه عرضه جدید و منعطف ایجاد کنید
ابزارها و فرایندهایی را که در طول مدیریت بحران بهعنوان مستندات رسمی خلق شده است کدگذاری کنید
اتاقهای جنگ را به فرآیند مدیریت ریسک معتبر تبدیل کنید
بهبود پایداری و ثبات رنجیره ارزش بهطور مداوم
منابع جایگزین را برای کلیه مواد تأثیرپذیر ارزیابی کنید (در دسترس بودن تأمینکنندگان، هزینه اضافی بابت لجستیک، تعرفه، افزایش قیمت برآوردشده از اجزای تشکیلدهنده
حمایت اندک از تأمینکنندگان با اندازه کوچک و متوسط در صورت بروز مشکل را فراهم کنید
خطرات منطقهای را برای تأمینکنندگان فعلی و پشتیبان ارزیابی کنید