بیانیه مأموریت، یک بیانیه کوتاه از اهداف سازمان است و هدف کلی آن مشخص کردن این است که: چه نوع محصول یا خدماتی ارائه می‌دهد، مشتریان اصلی آن یا بازار مد نظر کدام است و منطقه جغرافیایی آن شامل چه محدوده‌ای می‌شود. ممکن است به این موارد برخی مسائل اساسی مانند ارزش‌های سازمان یا فلسفه و مزیت رقابتی اصلی کسب‌وکار هم اضافه شود.
با توجه به نظر کریس بارت، استاد استراتژی در دانشگاه مک مایستر، بیانیه مأموریت تجاری شامل سه جزء اساسی است:
- بازار کلیدی: مخاطبان هدف؛
- سهم: محصول یا خدمت؛
- تمایز: چه چیزی باعث می‌شود محصول منحصربه‌فرد باشد یا چرا مخاطبان باید آن را به گونه‌های مشابه ترجیح بدهند.
عناصر مکمل
مهم‌ترین هدف یک بیانیه مأموریت، این است که به شرح هدف یا دستور کار شرکت بپردازد، به‌طوری‌که به وضوح اهداف شرکت را مشخص سازد. برخی از نمونه‌های عمومی از اظهارات مأموریت عبارت‌اند از: «برای ارائه بهترین سرویس ممکن در بخش بانکی برای مشتریان ما». یا «برای ارائه بهترین تجربه برای همه مشتریان ما». دلیل این‌که شرکت‌ها از بیانیه مأموریت استفاده می‌کنند، این است که آن‌ها را به‌عنوان یک سازمان نه‌تنها به خود و کارکنان خود، بلکه به مشتریان و دیگر افرادی که بخشی از کسب‌وکار هستند، مانند سهامداران، توضیح دهد.
مهم است که بیانیه مأموریت با بیانیه چشم‌انداز اشتباه گرفته نشود. همان‌طور که پیش‌تر ذکر شد، هدف اصلی بیانیه مأموریت این است که به آرمان‌های یک سازمان در یک مفهوم کوتاه و ساده بپردازیم، لازم نیست جزئیات مأموریتی را که در نظر گرفته‌ایم بنویسیم. اما می‌بایست الگویی که مطابق آن قرار است به موفقیت‌های احتمالی برسیم در آن نگاشته شده باشد.
مزایا
- مسیریابی: دستورالعمل مأموریت، راهی برای هدایت یک کسب‌وکار به مسیر درست است. این بیانیه نقش مهمی در کمک به کسب‌وکار در تصمیم‌گیری بهتر در لحظات حساس ایفا خواهد کرد. بیانیه مأموریت با ارائه مسیر درست از اشتباهات آتی می‌تواند جلوگیری به عمل آورد.
- شفافیت هدف: داشتن یک هدف روشن می‌تواند هرگونه ابهام بالقوه‌ای را که می‌تواند وجود یک کسب‌وکار را متضرر کند حذف نماید. افرادی که علاقه‌مند به پیشرفت کسب‌وکار هستند، مانند سهامداران، می‌خواهند بدانند کسب‌وکار مد نظر انتخاب‌های مناسب و طبعاً قابلیت پیشرفت بیشتری را در جهت رسیدن به اهداف خود دارد؛ و کمک می‌کند تا هرگونه نگرانی که ذی‌نفعان در کسب‌وکار دارند از این طریق محدود شود.
- انگیزش: بیانیه مأموریت می‌تواند به‌عنوان یک ابزار انگیزشی در یک سازمان عمل کند و می‌تواند به کارکنان اجازه دهد تا به یک هدف مشترک که به نفع هم سازمان و هم خودشان است، عمل کنند. این موضوع می‌تواند به عوامل مؤثر بر رضایت و بهره‌وری کارکنان کمک کند. مهم است که کارکنان حس هدفمند بودن را احساس کنند. این خاصیت به آن‌ها اجازه می‌دهد بیشتر به وظایف روزانه خود تمرکز کنند و به آن‌ها کمک کند تا اهداف سازمان و نقش آن‌ها را تحقق بخشند.
معایب
اگرچه یک بیانیه مأموریتِ خوب برای کسب‌وکار می‌تواند مفید باشد، اما شرایطی وجود دارد که بیانیه مأموریت می‌تواند بی‌معنی یا برای یک کسب‌وکار حتی ضررآور محسوب شود.
- ناملموس بودن: در اغلب موارد، بیانیه مأموریت غیرواقعی و بسیار خوش‌بینانه است. بیانیه مأموریت غیرواقعی نیز می‌تواند بر عملکرد و روحیه کارکنان در محل کار تأثیر بگذارد. این به این دلیل است که بیانیه مأموریت غیرواقعی این احتمال را که کارکنان بتوانند به این استانداردها برسند، محدود می‌سازد و این ناکامی می‌تواند انگیزه کارکنان را در بلندمدت تخریب کند.
- اتلاف زمان و توان: تهیه بیانیه مأموریت نیاز به برنامه‌ریزی دارد. اگر تهیه بیانیه مأموریت چالشی و طولانی شود، روند ایجاد بیانیه مأموریت می‌تواند به‌عنوان اتلاف وقت در نظر گرفته شود. این اتفاق در شرکت‌هایی که میان بنیانگذارانش تفاوت سلایق جدی دیده می‌شود، می‌تواند دردسرساز باشد. هرچند گاهی این روند شاید به نفع کسب‌وکار شود. به این معنی که شرکا از همان ابتدا مذاکرات را انجام دهند تا سازمان در ادامه مسیر به بیراهه نرود.
طرح‌ریزی
معمولاً در بیانیه مأموریت باید به سؤالات زیر پاسخ دهیم:
- «چه کاری انجام می‌دهیم؟»: بیانیه مأموریت باید به‌طور واضح اهداف اصلی سازمان و آنچه را انجام می‌دهد، مشخص کند.
- «چطور می‌توانیم این کار را انجام دهیم؟»: باید در بیانیه مأموریت ذکر کرد چگونه یک طرح مشخص و قابل اجرا، به مرحله عمل می‌رسد.
- «ما برای چه کسی آن را انجام می‌دهیم؟»: مخاطبان بیانیه مأموریت و مشتریان باید به وضوح در بیانیه مأموریت بیان شوند.
- «ارزش پیشنهادی ما چیست؟»: مزایا و ارزش‌های شرکت و یا سازمان ما باید به وضوح در بیانیه مأموریت مشخص شده باشد.