حسابداری اندازه‌گیری، پردازش و ارتباط اطلاعات مالی دربارۀ بنگاه‌های اقتصادی است مثل: کسب‌وکار‌ها و شرکت‌ها. این زمینه مدرن توسط لوکا پاسیولی (Luca Pacioli)، ریاضیدان ایتالیایی در سال ۱۴۹۴ تأسیس شد. حسابداری که «زبان کسب‌وکار» نامیده می‌شود، نتایج فعالیت‌های اقتصادی یک سازمان را اندازه‌گیری می‌کند و این اطلاعات را به انواع کاربران ازجمله سرمایه‌گذاران، اعتباردهندگان، مدیریت، و تنظیم‌کننده‌ها منتقل می‌کند. کارشناسان حسابداری را به‌عنوان حسابدار می‌شناسند. اصطلاحات «حسابداری» و «گزارش مالی» اغلب به‌عنوان مترادف استفاده می‌شوند.
حسابداری را می‌توان به چندین حوزه شامل حسابداری مالی، حسابداری مدیریت، حسابرسی خارجی، حسابداری مالیاتی و حسابداری هزینه تقسیم کرد. سیستم‌های اطلاعات حسابداری برای پشتیبانی از توابع حسابداری و فعالیت‌های مرتبط طراحی شده‌اند. حسابداری مالی بر روی گزارش‌دهی اطلاعات مالی سازمان‌ها تمرکز می‌کند، ازجمله تهیه صورت‌های مالی به کاربران خارجی مثل سرمایه‌گذاران، تنظیم‌کننده‌ها و عرضه‌کنندگان. حسابداری مدیریت بر اندازه‌گیری، تحلیل و گزارش‌دهی اطلاعات برای استفاده داخلی از طریق مدیریت، تمرکز می‌کند. ضبط معاملات مالی، که به‌طور خلاصه ممکن است در گزارش‌های مالی ارائه شده باشد، به‌عنوان دفترداری شناخته می‌شود که دفترداری دوطرفه یا دوبل (Double-entry Bookkeeping) رایج‌ترین سیستم آن است.
حسابداری توسط سازمان‌های حسابداری مانند تنظیم‌کننده‌های استاندارد، شرکت‌های حسابداری و سازمان‌های حرفه‌ای تسهیل می‌شود. اظهارنامه‌های مالی معمولاً توسط بنگاه‌های حسابداری، حسابرسی می‌شوند و مطابق با اصول کلی قابل قبول حسابداری (GAAP) تهیه می‌شوند.
واژه‌شناسی
واژه حسابداری (Accounting) در اواسط دهه ۱۸۰۰ میلادی در بریتانیای کبیر استفاده شد و از کلمات accompting و accountantship در قرن هجدهم به دست آمده است. و با عامیانه لاتین کلمه کامپیوتر مرتبط است، به معنی «حساب کردن».
کلمه accountant (حسابدار) از کلمه فرانسوی compter و کلمه ایتالیایی و لاتین computare نشئت گرفته است. این کلمه قبلاً به زبان انگلیسی به‌عنوان accomptant نوشته شده اما در طول زمان با حذف کلمه p تلفظ شد و به‌تدریج در تلفظ و اصطلاح به‌شکلی فعلی تغییر یافت.
حسابداری (Accounting) به صورت‌های مختلف به‌عنوان نگهداری یا تهیه سوابق مالی یک نهاد، تجزیه و تحلیل، تأیید و گزارش دادن چنین سوابق و «اصول و روش‌های حسابداری» تعریف شده است و همچنین به شغل حسابداری اشاره می‌کند.
حسابداری (Accountancy) به شغل یا حرفه حسابدار اشاره دارد به‌ویژه در انگلیسی بریتانیایی.
تاریخچه
تاریخچه حسابداری به هزاران سال پیش و به تمدن‌های باستان برمی‌گردد. توسعه زود هنگام حسابداری از بین‌النهرین قدیم آغاز شد و بسیار مرتبط با پیشرفت در زمینه نوشتن، شمارش و پول بود؛ همچنین شواهدی از اشکال اولیه حسابداری در ایران باستان و سیستم‌های حسابرسی اولیه توسط مصریان باستان و بابلی‌ها وجود دارد. در زمان امپراتور آگووستوس، دولت رومی دسترسی به اطلاعات مالی دقیق داشت.
گونه‌ها
حسابداری مالی: حسابداری مالی بر گزارش مالی یک سازمان به کاربران خارجی از جمله: سرمایه‌گذاران، سرمایه‌گذاران بالقوه و اعتباردهندگان تمرکز دارد. حسابداری مالی، معاملات تجاری را محاسبه و ثبت می‌کند و گزارش‌های مالی را برای کاربران خارجی مطابق با اصول کلی قابل قبول حسابداری (GAAP) آماده می‌کند. GAAP، به نوبه خود، از توافق وسیع بین تئوری و عمل حسابداری حاصل می‌شود و در طول زمان تغییر می‌کند تا نیازهای تصمیم‌گیرندگان را برآورده کند.
حسابداری مالی گزارش‌های گذشته را تهیه می‌کند، مثلاً گزارش‌های مالی که در سال ۲۰۰۶ آمده شده‌اند، عملکرد ۲۰۰۵ را گزارش می‌دهند. که به صورت سالیانه یا سه ماهه می‌باشد و نشان‌گر کلیات مربوط به سازمان است.
حسابداری مدیریت: حسابداری مدیریت متمرکز بر اندازه‌گیری، تجزیه و تحلیل و گزارش اطلاعات است که می‌تواند به مدیران در تصمیم‌گیری برای تحقق اهداف یک سازمان کمک کند. در حسابداری مدیریت، اقدامات داخلی و گزارش‌ها براساس تجزیه و تحلیل هزینه ـ سود صورت می‌گیرد و نیازی به پیروی از اصل حسابداری پذیرفته شده (GAAP) ندارد.
حسابداری مدیریت گزارش‌های آینده‌محور تولید می‌کند. برای مثال بودجه سال ۲۰۰۶ در سال ۲۰۰۵ آماده می‌شود و در این نوع حسابداری مدت زمان گزارش‌ها به‌طور گسترده‌ای متفاوت است. بعضی گزارش‌ها ممکن است شامل هر دو آیتم مالی و غیر مالی باشند و به‌عنوان مثال ممکن است بر محصولات و بخش‌های خاصی تمرکز کنند.
حسابرسی (ممیزی): حسابرسی تأیید ادعاهای دیگران در مورد بازپرداخت است و در زمینه حسابداری «بررسی بی‌طرف و ارزیابی صورت‌های مالی یک سازمان» است. حسابرسی یک سرویس حرفه‌ای است که کاملاً سیستماتیک و مطابق آیین و قاعده است. حسابرسی (ممیزی) صورت‌های مالی به منظور بیان یا رد کردن نظر دربارۀ صورت‌های مالی است. حسابرس (ممیز) عقیده‌هایی را که در آن صورت‌های مالی بیانگر وضعیت مالی، نتایج عملیات و جریان نقدی یک نهاد مطابق با اصول کلی پذیرفته شده حسابداری (GAAP) و تمام جنبه‌های مهم است را بیان می‌کند. حسابرس نیز ملزم به شناسایی شرایطی است که اصول کلی پذیرفته‌شده حسابداری (GAAP) به صورت پیوسته مورد توجه قرار نگرفته است.
سیستم اطلاعات حسابداری: سیستم اطلاعات حسابداری بخشی از سیستم اطلاعاتی سازمان است که بر روی پردازش داده‌های حسابداری متمرکز است. بسیاری از شرکت‌ها از سیستم‌های اطلاعاتی مبتنی‌بر هوش مصنوعی استفاده می‌کنند. صنعت بانکداری و مالی برای شناسایی کلاهبرداری از هوش مصنوعی AI استفاده می‌کنند. در صنایع خرده‌فروشی نیز برای خدمات مشتری، و همچنین در صنعت سایبر امنیت از هوش مصنوعی استفاده می‌شود. این بهره‌گیری شامل سخت‌افزار و سیستم‌های نرم‌افزاری کامپیوتر و استفاده از آمار و مدل‌سازی است.
حسابداری مالیاتی: حسابداری مالیاتی در ایالات متحده امریکا بر آماده‌سازی، تجزیه و تحلیل و ارائه پرداخت مالیات و بازپرداخت مالیات متمرکز است. سیستم مالیاتی ایالات متحده امریکا نیاز به استفاده از اصول حسابداری تخصصی برای اهداف مالیاتی دارد که می‌تواند از اصول کلی پذیرفته شده حسابداری (GAAP) برای گزارش‌دهی مالی متفاوت باشد. قانون مالیات ایالات متحده، چهار فرم اساسی مالکیت تجاری را شامل می‌شود: شرکت‌های خصوصی، مشارکت، شرکت سهامی، شرکت با مسئولیت‌های محدود.
براساس درآمد شرکت‌ها و افراد با نرخ‌های متفاوت، مالیاتشان معین می‌شود. هر دو گروه باتوجه به میزان درآمد متفاوت هستند و شامل نرخ‌های حاشیه‌ای متفاوت (مالیات بر هر دلار اضافی درآمد) و نرخ متوسط (تعیین‌شده به‌عنوان درصدی از درآمد کلی) می‌باشند.
حسابداری قانونی: حسابداری قانونی یک حوزه تخصصی حسابداری است که تعاملاتی را که ناشی از مشاجرات و اختلافات واقعی یا پیش‌بینی شده است و یا دادرسی را توصیف می‌کند. «قانونی» (Forensic) به معنای مناسب برای استفاده در دادگاه قانون است، و این نتیجه استاندارد و بالقوه‌ای است که حسابداران قانونی باید روی آن کار کنند.
انواع سازمان‌های حسابداری
افراد حرفه‌ای یا حسابداران حرفه‌ای: هیئت حسابداران حرفه‌ای شامل مؤسسه حسابداران عمومی امریکایی (AICPA) و ۱۷۹ عضو فدراسیون بین‌المللی حسابداران می‌باشند.
شرکت‌های حسابداری: بسته به‌اندازۀ آن یک شرکت ممکن است از نظر قانونی مجبور باشد که صورت‌های مالی خود را توسط یک حسابرس واجد شرایط مورد بازبینی قرار دهد و حسابرسی‌ها (ممیزی‌ها) معمولاً توسط شرکت‌های حسابداری انجام می‌شود.
تنظیم‌کننده‌های استاندارد: اصول کلی پذیرفته‌شده حسابداری (GAAP)، استاندارد‌های حسابداری صادرشده توسط سازمان‌های نظارتی ملی است.
ساختار
Account ChartField فعالیت انجام‌شده توسط شناسایی طبقه طبیعی معاملات را توصیف می‌کند که شامل: دارایی، بدهی، تعادل سرمایه / دارایی خالص، درآمد، هزینه یا انتقال است. تمام معاملات مالی باید توسط یکی از این دسته‌بندی‌ها تعیین شود. استفاده از Account ChartField اجباری است.
دارایی: دامنه حساب: ۰۰۰۰۰۰-۰۹۹۹۹۹
دارایی ملک شخصی و واقعی ملموس یا غیرمستقیم مانند پول نقد، سرمایه‌گذاری، موجودی، حساب‌های دریافتنی، وام‌های دریافتی، هزینه‌های پیش پرداخت شده، تجهیزات، ساختمان، و غیره است. دارایی‌ها بر روی ترازنامه یافت می‌شوند.
بدهی: دامنه حساب: ۱۰۰۰۰۰-۱۹۹۸۹۹
بدهی، مقداری است که به یک نهاد خارجی بدهکار (مدیون) هستیم. بدهی‌ها در ترازنامه یافت می‌شوند.
تعادل سرمایه / دارایی خالص: دامنه حساب: ۱۹۹۹۰۰-۱۹۹۹۹۹
تعادل سرمایه / دارایی خالص برابر دارایی‌ها منهای بدهی‌ها است یا A-L=FB. تعادل سرمایه / دارایی خالص بر روی ترازنامه یافت می‌شوند.
درآمد: دامنه حساب: ۲۰۰۰۰۰-۳۹۹۹۹۹
درآمد ناشی از فروش کالاها یا خدمات است. این درآمد توسط پرداختی که مشتریان برای کالاها یا خدماتی که به آن‌ها ارائه می‌شود، اندازه‌گیری می‌شود.
هزینه: دامنه حساب: ۴۰۰۰۰۰-۹۸۹۹۹۹
هزینه، بخشی از حسابداری است که مصرف دارایی را به رسمیت می‌شناسد. حقوق، مزایای اضافی، لوازم اداری، سفر، استهلاک، و غیره نمونه‌هایی از هزینه هستند.
انتقال: دامنه حساب: ۹۹۰۰۰۰-۹۹۹۹۹۹
یک انتقال زمانی اتفاق می‌افتد که پول نقد از یک FOPPS به FOPPS دیگر منتقل شود و مبادله کالا یا خدمات در مقابل پول نقد ارائه نمی‌شود. هم سرمایه‌ای که پول می‌دهد و هم سرمایه‌ای که پول می‌گیرد باید از کد انتقال استفاده کنند. نقل و انتقال‌ها باید یکدیگر را جبران کنند.